Vai al contenuto

Alba

Da Wikipedia.
Vos an lenga piemontèisa
Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.


Alba
   
Stat:

Italia

Provincia: Provincia ëd Coni
Nòm 'n italian: Alba
Coordinà: Latitudin: 44° 42′ 3′′ N
Longitudin: 8° 2′ 9′′ E

Mostra an sla carta
Autëssa: 172 m s.l.m.
Surfassa: 53,59 km²
Abitant: 31.506 (31-12-2018)
Frassion comunaj: Altavila, An Com, Bijin, Gal d'Alba, Misòt, Scaparon, San Cassan, San Ròch Sinadèira, San Ròch 'd ra Cherasca, Santa Rosalìa 
Comun dj'anviron: Barbarèsch, Benevel, Bërgomà, Castion Falèt, Cornian, Dian, Grinzane, Guaren-e, La Mora, Montisel, Nèive, Piobs, Ròd, Seralonga d'Alba, Trèis, Trés
CAP: 12051
Prefiss tel.: 0173
Còdes ÌSTAT: 004003
Còdes fiscal: A124 
Nòm dj'abitant: Albèis 
Festa dël borgh: 10 d'ost 
Comune
Posission dël comun an Piemont


Sit istitussional

Alba (an dialèt langareul Arba) a l’é un comun ëd 31.506 abitant dla provincia ëd Coni.

Le rèis d'Alba a fongo ant ël Neolìtich, 'me ch'a mostro vàire atrovament archeològich ch'a testimònio la presensa ant tuta la zòna 'd na popolassion ch'a vivìa dla coltivassion dla tèra e ëd cassa.

An época roman-a, Alba a l'era un dij munissipi roman pì amportant, ciamà a parte da l'89 aGC Alba Pompeia, an onor dël cónsol Pompeo Strabon. Columela a scriv che ij formagg dla val Tani a vnisìo esportà a Roma e Polibio, Enòbio, Plinio e Strabon a parlo dij vin, dzortut pròpe da 'nt la region d'Alba.

Dël 1628 a l'é dventà possidiment dij Savòja.

Produssion tìpiche

[modìfica | modifiché la sorgiss]

Antra le produssion tìpiche d'Alba a-i son le ninsòle e la trìfola bianca.

Edifissi amportant

[modìfica | modifiché la sorgiss]
  • Catedral ëd san Lorens
  • Cesa ëd santa Marìa Madlen-a
  • Cesa ëd san Dumin-i
  • Cesa dij sant Còsma e Damian

Curiosità etimològiche

[modìfica | modifiché la sorgiss]
Ël Dòm d'Alba

Ëdcò la Scòssia, tant an Gaélich scossèis antich che modern, as ciama Alba (IPA: [ˈaɫəpə]). Con l'istess sust as dòvro ëdcò Alba an irlandèis, e Albu an vej gaèlich. Ës nòm-sì a ven da na veja paròla séltica che as dovrava për ciamé la Gran Brëtagna antrega, e che a l'é restà fin-a al dì d'ancheuj ant la costuma dë ciamela Albion.

Ël nòm a l'é dovrasse antra le gent gaéliche për dì Ìsola Britànica fin-a anviron aj sécoj che a fan IX-X, quand a l'é passà a vorèj dì Règn dij Pictii e djë Scotii (nòm nativ Pictavia e Dál Riata). Ij doj règn a restavo a setentrion dël fium Forth e dla boca dël Clyde, e a-i ero stàit unificà da Cináed mac Ailpín. Na vira che ant l'Àuta età ëd mes a l'han latinisalo an Àlbania, sò nòm a l'ha peui daje adoss a vàire topònim anglèis e american ant la forma Albany.

Ël sìndich a l'é Carlo Bo (dal 27/05/2019).

Alba a l'é gemelà con:

Anliure esterne

[modìfica | modifiché la sorgiss]