Treblinka

Treblinka er ein landsby i det austlege Polen, der ein nazistisk tysk konsentrasjonsleir vart etablert under andre verdskrigen.

Treblinka vart opna i juli 1942 for til å byrje med å ta imot dei jødane som vart deporterte frå ghettoen i Warszawa. Den første transporten kom til Treblinka 22. juli 1942. Leiren var i drift til november 1943. Då vart han riven, og SS prøvde å slette alle spor.

Saman med to andre leirar, Bełżec og Sobibor, inngjekk Treblinka i «Operation Reinhardt», oppkalla etter Reinhard Heydrich. Ulikt til dømes Auschwitz, der nazistane bruka Zyklon B-gassen ved ihelgassing av menneske i gasskammera, bruka dei i desse tre leirane karbonmonoksid frå dieselmotorar.

Det er rekna ut at om lag 900 000 jødar vart myrda i Treblinka.

Det fanst ein lasarettbygning i Treblinka, med ein raud kross måla på veggen. Dette var slett ikkje noko lasarett, men derimot ein del av mordapparatet i leiren. Dei fangane som kom til denne bygningen, fekk ordre om å kle av seg og sette seg på ein jordvoll, der dei vart skotne i hel.

Under den første deportasjonsaksjonen i Warszawaghettoen vart 13 000 per dag deporterte til utryddingsleiren.

Den 12. august 1943 gjorde fangane i Treblinka opprør mot fangevaktarane. Då fanst det ca 1 000 fangar att i leiren. Det lykkast 600 av dei å ta seg ut av leiren. Men eitt år seinare fanst det berre ca 40 overlevande att av desse. Resten hadde vorte drepne av antisemittiske polakkar og ukrainarar, eller av tyske einingar.

• Arad, Yitzhak, Belzec, Sobibor, Treblinka: the Operation Reinhard Death Camps. Bloomington: Indiana University Press 1999. ISBN 0-253-21305-3