Hopp til innhald

Ilmenitt

Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket
Ilmenitt

Ilmenitt frå Miask i Ilmen, Tsjeljabinsk oblast i Ural i Russland. 4,5 x 4,3 x 1,5 cm
Generelt
Kategorioksydmineral
Kjemisk formeljerntitanoksid, FeTiO3
Strunz-klassifisering04.CB.05
Dana-klassifisering04.03.05.01
Identifikasjon
FargeJern-svart; grå med ein brunaktig farge i reflektert lys
KrystallformKornet til massiv og lamelforma avblanding i hematitt eller magnetitt
KrystallsystemTrigonal romboedrisk 3
Tvilling{0001} enkel, {1011} lamelforma
KløyvIngen; deling på {0001} og {1011}
Brotmuslig til undermuslig
Mohs hardleiksskala5–6
GlansMetallisk til undermetallisk
StrekfargeSvart
TransparensUgjennomsiktig
Spesifikk vekt4.70–4.79
Optiske eigenskapar
Optiske eigenskaparEinaksa (–)
DobbeltbrytingSterk; O = bleikraud brun, E = mørk brun
Andre eigenskaparsvakt magnetisk
Kjelder[1][2]

Ilmenitt FeTiO3 (titanjernstein) er eit mineral som ofte dannar metalliske, svarte korn i mange magmatiske bergartar. Det har same type struktur som hematitt, og desse har liknande utsjånad, men har svart strek. Mineralet er eit jern-titan-oksid. Dei analoge magnesium- og mangansambindingane er geikielitt MgTiO3 og pyrofanitt MnTiO3

Ilmenittbrot i Tellnes i Sokndal

Mineralet er vanleg og finst aksessorisk i mange forskjellige bergart. Noreg har dei største ilmenittreservane i Europa og er den største produsenten i verda i lag med Australia. Titania A/S bryt seks millionar tonn ilmenitt årleg i Egersundfeltet på Hauge i Dalane. Malmen vert vidareforedla til titanoksid ved Kronos Titan i Fredrikstad. I Odda kommune vart det oppretta eit ilmenittsmelteverk i Tyssedal etter eit stortingsvedtak i 1983. Drifta starta i 1986 og i 1988 vart verket overteke av Tinfos Jernverk.

Ilmenitt på månen

[endre | endre wikiteksten]

Ilmenitt er funne i månesteinar, og i 2005 brukte NASA Hubble Space Telescope for å lokalisere potensielt ilmenitt-rike lokasjonar. Mineralet vil kunne vere viktig for ein eventuell månebase fordi ilmenitt ville vere ei kjelde for jarn og titan for bygging av konstruksjonar og essensiell oksygenekstraksjon.

«ilmenitt» i Store norske leksikon, snl.no.