Lompat ke isi

Iduladha

Ḍâri Wikipèḍia bhâsa Madhurâ, lombhung pangataowan mardhika
kaligrafi sè aèssè do'a è arè tellasân Iduladha

Iduladha (bhâsa Arab: عيد الأضحى) otabâ sè èsebbhut tellasân qurban iyâ arèya sèttong arè rajhâ sè èmoljhâaghi ḍâlem aghâma Islam. Arè arèya kaangghuy maènga' è bhâkto Nabbhi Ibrahim nyangghubhi kaangghuy akurban pottrana sè asmana Ismail kaangghuy èsambhelli mènangka dhâddhi tandhâ jhâ' atoro' bân iman dâ' sadhâjâna parèntana Allah. Sabelluna Nabbhi Ibrahim nyambhelli pottrana, Allah Ta'ala aghâte'è Ismail kalabân embi' dhumbâ. Kaangghuy nga'-ngènga'è arè ka'dissa, lajhu bâḍâ hèwân obuwân (ènga' sapè, onta, èmbi') sè èsambhelli dhâddhi kurban sabbhân taonna.

Iduladha iyâ arèya teppa' è tangghâl 10 bulân Zulhijjah otabâ 70 arè saampona tellasân Idulfitri. È arè tellasan Iduladha bân arè tassyrik èharamaghi kaangghuy apasa ḍâ' sadhâjâna orèng Islam. È arè Iduladhma, ommat Islam akompol bhâkto ghu-lagghu pas asholat areng-sareng è tanèan sè legghâ otabâ è Masjid. Saampona asholat, pas nyambhelli kèbân kurban. Sèttong pertello' dhâging kurban è dhâ'âr kalowargâna orèng sè akurban, mènangka karèna è gi-bâgi ḍâ' orèng laèn. Torkadâng Iduladha jughân èsebbhut Idulkurban otabâ tellasân Hajji.

Sajârâna

[beccè' | beccè' sombher]

Sala sèttong cobâ sè palèng otama ḍâlem odi'na Nabbhi Ibrahim èngghi panèka narèma pakona Allah kaangghuy nyambhelli potra sè palèng èkabellâsè. Pakonan ghâpanèka ètarèma Ibrahim lèbât mèmpè sè terros li-bâli. Nabbhi Ibrahim oning jhâ' mèmpè ka'dissa pakonan ḍâri Allah bân Nabbhi Ibrahim lajhu ngabâlâ ḍâ' potrana, akadhi sè èsebbhut ḍâlem Al-Qur'an.

Ènalèkana na'-kana' ka'dissa dâpa' (ḍâ' omor) bisa osaha asareng, (Ibrahim) adhâbu, "Hei potra sèngko'! Saongghuna sèngko' amèmpè jhâ' sèngko' nyambhelli bâ'na. Lajhu pas pèkkèr kadhiponapa ca'na abâ'na!" Ismail pas ajâwâb, "Hei aba kaulâ! lajhu pas lakonè ponapa sè èparènta (Allah) ḍâ' ajunan; insyaAllah ajunan bhâkal ngaollè jhâ' kaulâ panèka orèng sè sabbhâr.[1]

Salanjhânga ayap-sèyap, sètan aghudhâ Nabbhi Ibrahim bân kalowargâna kalabân alang-lang ḍâri alakonè parèntana Allah. Nabbhi Ibrahim lajhu ngoddhâk sètan kalabân cara ngancan ngangghuy bâlikèr (bâto kènnè'). Kaangghuy nga'-ngèngâ' parkara ghâpanèka, to-bâto sè èancan ḍâlem ngancan jumroh (lontar jumroh) è ḍâlem èbâdâ hajji.[2] È nalèkana para' nyabhalliâ, todi'na Nabbhi Ibrahim ta' bisa alokaè Nabbhi Ismail. Allah Swt. lajhu aghâtè'è Nabbhi Ismail kalabân sèttong kèbân sè bisa èsambhelli.[3]

Pas ènalèkana kaduwâna ampon pasra bân Nabbhi Ibrahim lajhu matèdung potrana kalabân tèdung mèrèng (kaangghuy alakonè parèntana Allah). Kaulâ (Allah) lajhu ngolok. "Hei Ibrahim! Bâ'na ongghu-ongghu ampon mabhânder (alakonè) mèmpè ka'dissa". Ongghu, kaulâ (Allah) pagghun abhârri' bâlâsân ḍâ' rèng-orèng sè alako kabhâghusân. Saongghuna ka'dinto ongghu-ongghu sèttong cobâ sè paddhâng. Bân kaulâ (Allah) aghântè'è na'-kana' ka'dissa kalabân sèttong kèbân bhelliân sè rajâ.[4]

Arè sè è tep-tepaghi

[beccè' | beccè' sombher]

Iduladha èlaksana'aghi nalèkana èbâdâ hajji. Koncina (intinya) èbâdâ hajji èngghi panèka wukuf è Arafah, namong arè bhâkto alako wukuf è kennal mènangka Arè Arafah sè èmolaè tangghâl 9 Zulhijjah sampè' ngombhârrâ pajjhâr è tangghâl 10 Zulhijjah.[5]

Ḍâlem hadist sè katotor ḍâri Husain bin al-Harits al-Jadali, amir (pongghâbâ otabâ pamarènta) è kotta Mekka adhâbu ḍâlem khotbâ:

Rasulullah Saw. ampon apessân ḍâ' kaulâ sadhâjâ sopajâ alaksana'aghi èbâdâ hajji adhâsar ḍâ' bitongan Hisab bân rukyât (hilal bulân Zulhijjâh). Lamon kaulâ sadhâjâ ta' bisa alakonè, kalabân duwâ' saksè sè addhil sè nyaksè'è, kaulâ sadhâjâ kodhu alakonè manasik adhâsar kasaksè'ânna duwâ' orèng ka'dissa. — HR Abu Dawud, al-Baihaqi, bân ad-Daruquthni. Ad-Daruquthni adhâbu jhâ', “Hadis panèka sanad èpon asambhung bân sohih.”

Hadis panèka anerrangaghi jhâ', nomor sèttong, alaksana'aghi èbâd6a hajji panèka kodhu adhâsar ḍâ' hasèl rukyât hilal 1 Zulhijjâh saèngghâ bhâktona wukuf bân Iduladha bisa ètep-tepaghi. Nomèr duwâ', pessân Nabbhi ḍâ' amir kotta Mekka, mènangka pongghâbâ otabâ pamarènta sèttong kennengan, kennengan èka'dimma èbâdâ hajji èlakonè kaangghuy alaksana'aghi rukyât, manabi ta' ollè hasèl, lajhu rukyât orèng laèn sè ngabâlâ kasaksè'ânna ḍâ' amir Mekka.

Iduladha ḍâlem panangghâlân Masèhi

[beccè' | beccè' sombher]

Ḍâlem panangghâlân Hijriyâh, bitongan arè Iduladha pagghun paḍâ sabbhân taonna, namong bhidhâ ḍâlem panangghâlân Masèhi sè segghut abâ-obâ sabbhân taon. Ḍâlem panangghâlân Hijriyâh arè tellasân Iduladha è tep-tepaghi adhâsar ḍâ' bhâktona (fase) bulân (panangghâlân candra), anapon panangghâlân Masèhi adhâsar bhâktona (fase) bhumè sè ngalè-lèngè mata'arè (panangghâlân surya). Hal ka'dinto sè aḍhâddhiaghi arè tellasân Iduladha abâ-obâ sabbân taonna ḍâlem panangghâlân Masèhi, èngghi panèka aobâ 11 arè lebbi awwâl sabbhân taon.

È bâbâ panèka ḍaftar arè Iduladha ḍâlem panangghâl6an Masèhi ḍâri taon 1971 sampè' taon 2045:

Taon Hijriyâh Arè Iduladha ḍâlem taon Masèhi
1390 6 Fèbruwari 1971
1391 27 Januwari 1972
1392 15 Januwari 1973
1393 4 Januwari 1974
1394 24 Dèsèmber 1974
1395 13 Dèsèmber 1975
1396 2 Dèsèmber 1976
1397 21 Nopèmber 1977
1398 11 Nopèmber 1978
1399 31 Oktober 1979
1400 19 Oktober 1980
1401 8 Oktober 1981
1402 28 Sèptèmber 1982
1403 17 Sèptèmber 1983
1404 6 Sèptèmber 1984
1405 27 Agustus 1985
1406 16 Agustus 1986
1407 5 Agustus 1987
1408 24 Juli 1988
1409 13 Juli 1989
1410 3 Juli 1990
1411 23 Junè 1991
1412 11 Junè 1992
1413 1 Junè 1993
1414 21 Mèi 1994
1415 10 Mèi 1995
1416 28 April 1996
1417 18 April 1997
1418 7 April 1998
1419 28 Maret 1999
1420 16 Maret 2000
1421 5 Maret 2001
1422 23 Fèbruwari 2002
1423 12 Fèbruwari 2003
1424 1 Fèbruwari 2004
1425 21 Januwari 2005
1426 10 Januwari 2006
1427 31 Dèsèmber 2006
1428 20 Dèsèmber 2007
1429 8 Dèsèmber 2008
1430 27 Nopèmbe 2009
1431 16 Nopèmbe 2010
1432 6 Nopèmber 2011
1433 26 Oktober 2012
1434 15 Oktober 2013
1435 5 Oktober 2014
1436 24 Sèptèmber 2015
1437 12 Sèptèmber 2016
1438 1 Sèptèmber 2017
1439 22 Agustus 2018
1440 11 Agustus 2019
1441 31 Juli 2020
1442 20 Juli 2021
1443 10 Juli 2022
1444 29 Junè 2023
1445 17 Junè 2024
1446 6 Junè 2025
1447 27 Mèi 2026
1448 16 Mèi 2027
1449 5 Mèi 2028
1450 24 April 2029
1451 13 April 2030
1452 2 April 2031
1453 22 Maret 2032
1454 11 Maret 2033
1455 1 Maret 2034
1456 19 Fèbruwari 2035
1457 8 Fèbruwari 2036
1458 27 Januwari 2037
1459 16 Januwari 2038
1460 5 Januwari 2039
1461 26 Dèsèmber 2039
1462 15 Dèsèmber 2040
1463 4 Dèsèmber 2041
1464 23 Nopèmber 2042
1465 12 Nopèmber 2043
1466 31 Oktober 2044
1467 21 Oktober 2045
  1. Al-Qur'an Surah As-Saffat (37): 102.
  2. Romdlon, Nur. September 2015. Sejarah melempar jumroh, perlawanan keluarga Ibrahim terhadap setan. Brilio. È aksès tangghâl 2023-07-14.
  3. Nuri, Elok. Juni 2023. Sejarah Idul Adha dan Qurban: Teladan Nabi Ibrahim dan Ismail. Narasi. È aksès tangghâl 2023-07-14.
  4. Al-Qur'an Surah As-Saffat (37): 103-107.
  5. Syaiful, Anri. Juni 2023. Sejarah Penamaan Hari Tarwiyah dan Arafah Serta Maknanya Jelang Idul Adha 1442 H. Liputan6. È aksès tangghâl 2023-07-14.