Перайсці да зместу

Бітва пры Бельчытэ (1937)

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Бітва пры Бельчытэ
Асноўны канфлікт: Грамадзянская вайна ў Іспаніі
Карта бітвы.
Карта бітвы.
Дата з 24 жніўня па 6 верасня 1937
Месца Бельчытэ, Іспанія
Вынік перамога рэспубліканцаў
Праціўнікі
 Другая Іспанская Рэспубліка
Інтэрнацыянальныя брыгады
Франкісцкая Іспанія
Камандуючыя
Педра Санчэс Плаза
Энрыке Лістэр
Рамон Альфонса Тральера
Сілы бакоў
24 000 чалавек 5000—7000 ваеннага і грамадзянскага персаналу
Страты
2800 загінулых, 6000 параненых 2000 загінулых, 2411 палонных
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Бітва пры Бельчытэ (1937) — адна з бітваў грамадзянскай вайны ў Іспаніі, якая праходзіла з 24 жніўня па 6 верасня 1937 года падчас Сарагоскай наступальнай аперацыі Рэспубліканскай арміі. Скончылася ўзяццем Бельчытэ.

У ходзе Сарагоскай наступальнай аперацыі на Бельчытэ наступала 11-я дывізія Энрыке Лістэра. Першыя баі ў раёне гарадка завязаліся 24 і 25 жніўня. 25 жніўня 32-я, 117-я і 131-я змешаныя брыгады захапілі чыгуначны вакзал. Затым яны абышлі населены пункт з двух бакоў і 26-га цалкам атачылі Бельчытэ.

Войскі франкістаў былі добра абсталяваны і маглі вытрымаць працяглую аблогу, але Рэспубліканская армія не магла дазволіць сабе губляць час і таму вырашыла штурмаваць Бельчытэ. Штурм горада даручылі 15-й інтэрнацыянальнай брыгадзе.

Схаваўшыся за жалезабетоннымі ўмацаваннямі з кулямётнымі «гнёздамі», скарыстаўшыся будынкамі і барыкадамі з мяшкоў з пяском на вуліцах горада, сем тысяч нацыяналістаў аказалі адчайны супраціў. Абложаным перакрылі ваду, а па меры таго, як стала нарастаць інтэнсіўнасць баявых дзеянняў, стаў прыкметным недахоп харчавання і медыкаментаў.

Да 28 жніўня наступленне на Сарагосу на іншых участках фронту захлынулася, і генерал Себасцьян Посас, які камандаваў рэспубліканскай Усходняй арміяй, не разабраўшыся ў сітуацыі, перабольшыў магчымасці нацыяналістаў, на пяты дзень бітвы загадаў войскам замацавацца і не наступаць на Сарагосу да авалодання Бельчытэ і Кінта. На абавязковым узяцці Бельчытэ — апірышчы арагонскіх манархістаў — настойвалі таксама актывісты ўсіх партый Рэспублікі. Так пасёлак з двума тысячамі насельніцтва стаў цэнтрам бітвы.

У сваю чаргу нацыяналісты спрабавалі прарваць аблогу. 30 жніўня іх войскі перайшлі ў контрнаступленне з боку Медыяны, але былі спынены 45-й дывізіяй Клебера.

31 жніўня байцам 15-й інтэрбрыгады ўдалося дабрацца да маслазавода. На наступны дзень рэспубліканская авіяцыя сістэматычна атакавала гарадскія раёны, а рэспубліканская артылерыя правяла інтэнсіўны абстрэл пазіцый праціўніка ў Кабеса-дэль-Лоба, за чатыры кіламетры ад горада.

3 і 4 верасня рэспубліканцы наносілі ўдары па будынках пасёлка, падчас якіх палі апошнія аплоты нацыяналістаў. Апошнія баі разгарнуліся вакол вуліцы Кале-Маёр, і да 5 верасня ў мястэчку ўсё яшчэ заставаліся два ачагі супраціву: ратуша, размешчаная на новай плошчы, і царква Сан-Марцін, на ўсходняй ускраіне Бельчытэ.

5-га, пасля значных страт, царква Сан-Марцін была ўзята рэспубліканскімі войскамі. У гэты дзень камандуючы Усходняй арміяй генерал Себасцьян Посас наведаў пасёлак і прыняў рашэнне аб вывадзе з бою інтэрнацыянальных брыгад. Засталіся дзве іспанскія змешаныя брыгады, 32-я і 153-я, якія павінны былі завяршыць аперацыю.

Раніцай 6 верасня апошнія абаронцы ратушы спрабавалі прарваць аблогу. Прыкладна тром сотням удалося прабіцца праз рэспубліканскія пазіцыі, з іх каля васьмідзесяці дабраліся да Сарагосы. Камендант Тральера загінуў у баі.

У той жа дзень Бельчытэ быў канчаткова захоплены рэспубліканскімі войскамі. Пераможцам дасталіся разваліны, бедныя трафеі і некалькі сотняў палонных, астатнія абаронцы загінулі.

Рэспубліканцы ўтрымлівалі Бельчытэ да таго часу, пакуль нацыяналісты не вярнулі кантроль над горадам у 1938 годзе. Франсіска Франка вырашыў не зносіць амаль цалкам разбураны горад, пакінуўшы яго ў якасці помніка вайне. Новы горад Бельчытэ быў пабудаваны толькі ў 1954 годзе, а да гэтага мясцовыя жыхары на працягу пятнаццаці гадоў не маглі пакінуць стары.

  • Данилов С. Ю. Гражданская война в Испании (1936—1939). — М.: Вече, 2004. — 352 с. — ISBN 5-9533-0225-8.
  • La Batalla de Belchite, 24-8-1937 [1]