Ir al contenido

Chelo

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Chelo

O chelo[1][2] u chel[3] (d'o latín < GELU) ye o estato solido de l'augua (H2O) que se forma cuan se troba en una temperatura inferior d'os 0°C (273.15 K, 32 °F) que ye lo suyo punto de conchelación. Como lo chelo tien una densidat menor que l'augua liquida, flota en ista.

O emplego en l'alimentación

[editar | modificar o codigo]

O chel tien una gran importancia en a conservación d'os alimentos. Fa uns centenars d'anyadas s'emplegaba clotz de chelo pa almazenar-ne, y en cualques localidaz conservan edificios ditos "nevers". Actualment s'emplegan neveras y concheladors ta fer o frido amenistable ta la conservación.

Cheolochía

[editar | modificar o codigo]

L'acumulación d'a nieu (una mena de chelo) en as cheleras y o suyo movimiento ye un achent d'erosión muito potent, l'achent principal en o sistema morfoclimatico glacial.

Estructura cristalina

[editar | modificar o codigo]
Bloque de chelo

Con a presión atmosferica, as moleclas d'augua s'estructuran de maniera tetraedrica en virtut d'o vinclo d'hidrocheno. Per ixo, as moleclas de l'augua s'amuntonan de maniera compacta, per tanto, a densidat d'o chelo ye menor que la de l'augua (arredol de 0,9). O cristal de chelo tien una estructura hexagonal espaciata (a =7,5 Å, c =7,3 Å). Ista estructura ye clamata "chelo 1 h" u "chelo Ih".

Fuera d'a tierra, en atros planetas u en satelites en os cuals as condicions de presión y de temperatura son diferents, o chelo puet adoptar atras estructuras mes compactas:

  • chelo lc (baixa temperatura, cubica de facetas centratas, densidat alto u baixo 0,9)
  • chelo II (baixa temperatura, ortorrombica centrato, densidat alto u baixo 1,2)
  • chelo III u Iii (baixa temperatura, tetragonal, densidat alto u baixo 1'1)
  • chelo V (alta presión, baixa temperatura, tetragonal, densidat alto u baixo 1,3)
  • chelo VII (alta temperatura, alta presión, cubica simpla, densidat alto u baixo 1'7)
  • chelo IX (alta presión, tetragonal, densidat alto u baixo 1'2)
  • chelo XII (alta presión, baixa temperatura, tetragonal, densidat alto u baixo 1'3)

Referencias

[editar | modificar o codigo]

Se veiga tamién

[editar | modificar o codigo]

Vinclos externos

[editar | modificar o codigo]