Gaan na inhoud

Betroubaarheid van Wikipedia

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Twee historiese artikelweergawes van die Klee Irwin-biografie op die Engelse Wikipedia, gepubliseer onder die CC BY-SA 3.0-lisensie, wat die risiko's illustreer wat inherent is aan Wikipedia se fundamentele onstabiliteit en die potensiaal vir vooroordeel.

Die betroubaarheid van Wikipedia en sy gebruikergegenereerde redigeermodel, veral sy Engelstalige uitgawe, is bevraagteken en getoets. Wikipedia word geskryf en geredigeer deur vrywillige redakteurs, wat aanlyn inhoud genereer met die redaksionele toesig van ander vrywillige redakteurs via gemeenskapsgegenereerde beleide en riglyne. Die betroubaarheid van die projek is statisties getoets deur vergelykende oorsig, ontleding van die historiese patrone, en sterk- en swakpunte inherent aan die redigeringsproses daarvan.[1] Die aanlynensiklopedie is gekritiseer vir sy feitelike onbetroubaarheid, hoofsaaklik met betrekking tot die inhoud, aanbieding en redaksionele prosesse. Studies en opnames wat probeer om die betroubaarheid van Wikipedia te peil, het gemengde resultate. Wikipedia se betroubaarheid is gereeld in die 2000's gekritiseer, maar het verbeter; en word in die algemeen in die laat 2010's en vroeë 2020's geprys.[2][3][4]

'n Suid-Amerikaanse coati. In Julie 2008 het 'n 17-jarige student 'n opgemaakte bynaam by die Wikipedia-artikel coati as 'n private grap gevoeg en hulle "Brasiliaanse aardvarke" genoem. Die vals inligting het vir ses jaar geduur en is deur honderde webwerwe, verskeie koerante en selfs 'n paar boeke wat deur universiteitsperse gepubliseer is, gepropageer.[5][6]

Sekere assesserings van die betroubaarheid daarvan het ondersoek hoe vinnig vandalisme (inhoud wat deur redakteurs beskou word as vals of misleidende inligting) uit die weg geruim word. Twee jaar nadat die projek begin is, in 2004, het 'n IBM-studie bevind dat "vandalisme gewoonlik uiters vinnig herstel word; so vinnig dat die meeste gebruikers nooit die gevolge daarvan sal sien nie".[7][8] Die insluiting van vals of vervaardigde inhoud het soms jare lank op Wikipedia geduur as gevolg van die vrywillige redakteurskap daarvan.[9][10] Die redigeringsmodel daarvan fasiliteer veelvuldige sistemiese vooroordele, naamlik: seleksie-vooroordeel, insluiting-vooroordeel, deelname-vooroordeel en groepdenk-vooroordeel. Die meerderheid van die ensiklopedie word deur manlike redakteurs geskryf, wat lei tot 'n geslagsvooroordeel in dekking, en die samestelling van die redigeergemeenskap het kommer uitgelok oor onder meer rasse-vooroordeel, spin-vooroordeel, korporatiewe vooroordeel en nasionale vooroordeel.[11][12][13]’n Ideologiese vooroordeel op Wikipedia is ook op beide bewustelike en onderbewustelike vlakke geïdentifiseer. 'n Reeks studies van Harvard Business School in 2012 en 2014 het gevind dat Wikipedia "aansienlik meer bevooroordeeld" is as Encyclopædia Britannica, maar het die bevinding meer toegeskryf aan die lengte van die aanlyn ensiklopedie in teenstelling met bevooroordelde redigering.[14][15]

Gevalle van nie-neutrale of konflik-van-belange redigering en die gebruik van Wikipedia vir "wraak redigering" het die aandag getrek op vals, bevooroordeelde of lasterlike inhoud in artikels, veral biografieë van lewende mense.[16][17] Dit is bekend dat artikels oor minder tegniese onderwerpe, soos die sosiale wetenskappe, geesteswetenskappe en kultuur, handel oor waninligtingsiklusse, kognitiewe vooroordele, dekkingsverskille en redakteursgeskille. Die aanlyn ensiklopedie waarborg nie die geldigheid van sy inligting nie. Dit word beskou as 'n waardevolle "beginpunt" vir navorsers wanneer hulle inhoud verbygaan om die gelyste verwysings, aanhalings en bronne te ondersoek. Akademici stel voor dat betroubare bronne hersien word wanneer die kwaliteit van artikels geassesseer word.[18][19]

Die dekking van mediese en wetenskaplike artikels soos patologie,[20] toksikologie,[21]. onkologie,[22] farmaseuties[23] en psigiatrie[24] is vergelyk met professionele en eweknie-geëvalueerde bronne in 'n 2005 Nature-studie.[25] 'n Jaar later het Encyclopædia Britannica die Nature-studie betwis, wie se skrywers op hul beurt met 'n verdere weerlegging geantwoord het.[26][27] Kommer oor leesbaarheid en die oorgebruik van tegniese taal is geopper in studies gepubliseer deur die American Society of Clinical Oncology (2011),[28] Psychological Medicine (2012),[24] en European Journal of Gastroenterology and Hepatology (2014);[29] Die eenvoudige Engelse Wikipedia dien egter as 'n vereenvoudigde weergawe van artikels om komplekse artikels meer toeganklik te maak vir die leek oor 'n gegewe onderwerp in Basiese Engels. Wikipedia se gewildheid, massaleserstal en vrye toeganklikheid het daartoe gelei dat die ensiklopedie 'n aansienlike tweedehandse kognitiewe gesag regoor die wêreld het.[30][31][32]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ Seelye, Katharine Q. (5 Desember 2005). "Snared in the Web of a Wikipedia Liar". The New York Times. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 7 September 2014. Besoek op 23 Februarie 2017.
  2. ↑ "Wikipedia is 20, and its reputation has never been higher". The Economist. 9 Januarie 2021. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 Januarie 2021. Besoek op 25 Februarie 2021.
  3. ↑ Cooke, Richard (17 Februarie 2020). "Wikipedia Is the Last Best Place on the Internet". Wired (in Engels (VSA)). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 Januarie 2021. Besoek op 13 Oktober 2020.
  4. ↑ "Happy Birthday, Wikipedia". The Economist. 9 Januarie 2021. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Januarie 2021. Besoek op 16 Februarie 2022.
  5. ↑ Randall, Eric (19 Mei 2014). "How a raccoon became an aardvark". The New Yorker. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 29 Desember 2016. Besoek op 24 November 2016.
  6. ↑ Kolbe, Andreas (16 Januarie 2017). "Happy birthday: Jimbo Wales' sweet 16 Wikipedia fails. From aardvark to Bicholim, the encylopedia of things that never were". The Register. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 Julie 2017. Besoek op 4 Junie 2017.
  7. ↑ Fernanda B. Viégas, Martin Wattenberg, Kushal Dave: Studying Cooperation and Conflict between Authors with history flow Visualizations Geargiveer 25 Januarie 2006 op Wayback Machine. Proceedings of the SIGCHI conference on Human factors in computing systems, 575–582, Vienna 2004, ISBN 1-58113-702-8
  8. ↑ Viégas, Fernanda B.; Wattenberg, Martin; Dave, Kushal (2003). "History flow: results". research.ibm.com. IBM Collaborative User Experience Research Group. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 November 2006. Besoek op 7 Julie 2016. {{cite web}}: |archive-date= / |archive-url= timestamp mismatch (hulp)
  9. ↑ Sage, Adam (Junie 9, 2010). "Ségolène Royal and Wikipedia duped by tale of anti-slavery activist". The Times. London. Geargiveer vanaf die oorspronklike op Julie 28, 2014. Besoek op Junie 17, 2011.
  10. ↑ Seigenthaler, John (29 November 2005). "A false Wikipedia "biography"". USA Today. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Januarie 2012. Besoek op 10 September 2017.
  11. ↑ Torres, Nicole (2 Junie 2016). "Why Do So Few Women Edit Wikipedia?". Harvard Business Review. ISSN 0017-8012. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 17 Junie 2020. Besoek op 26 Junie 2020.
  12. ↑ Cassano, Jay (29 Januarie 2015). "Black History Matters, So Why Is Wikipedia Missing So Much Of It?". Fast Company. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 10 Mei 2015. Besoek op 13 April 2015.
  13. ↑ Cooke, Richard (2 Januarie 2020). "Wikipedia Is the Last Best Place on the Internet". Wired (in Engels (VSA)). ISSN 1059-1028. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 10 Januarie 2021. Besoek op 2 Januarie 2020.
  14. ↑ Frick, Walter (3 Desember 2014). "Wikipedia Is More Biased Than Britannica, but Don't Blame the Crowd". Harvard Business Review. ISSN 0017-8012. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 26 Junie 2020. Besoek op 20 Junie 2020.
  15. ↑ Greenstein, Shane; Zhu, Feng (1 Januarie 2012). "Is Wikipedia Biased?". American Economic Review (in Engels (VSA)). Harvard Business School. 103. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 30 Desember 2019. Besoek op 26 Junie 2020.
  16. ↑ Leonard, Andrew (17 Mei 2013). "Revenge, ego and the corruption of Wikipedia". Salon. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 31 Mei 2016. Besoek op 4 Junie 2016.
  17. ↑ Pinsker, Joe (11 Augustus 2015). "The Covert World of People Trying to Edit Wikipedia—for Pay". The Atlantic. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 Junie 2016. Besoek op 4 Junie 2016.
  18. ↑ Petiška, Eduard; Moldan, Bedřich (9 Desember 2019). "Indicator of quality for environmental articles on Wikipedia at the higher education level". Journal of Information Science (in Engels (VSA)). 47 (2): 269–280. doi:10.1177/0165551519888607. ISSN 0165-5515. S2CID 214401940.
  19. ↑ Harrison, Stephen (19 Maart 2020). "The Coronavirus Is Stress-Testing Wikipedia's Systems—and Editors". Slate Magazine (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 18 April 2020. Besoek op 10 Julie 2020.
  20. ↑ Wood, A; Struthers, K (2010). "Pathology education, Wikipedia and the Net generation". Medical Teacher. 32 (7): 618–620. doi:10.3109/0142159X.2010.497719. PMID 20653388. Ons het Wikipedia geïdentifiseer as 'n insiggewende en akkurate bron vir Patologie-onderrig en glo dat Wikipedia potensieel 'n belangrike leerinstrument vir die 'Net Generasie' is.
  21. ↑ S. Robert Lichter, Ph.D,,: Are chemicals killing us? Statistical Assessment Service, 21 Mei 2009
  22. ↑ Leithner, A; Maurer-Ertl, W; Glehr, M; Friesenbichler, J; Leithner, K; Windhager, R (Julie–Augustus 2010). "Wikipedia and osteosarcoma: a trustworthy patients' information?". Journal of the American Medical Informatics Association. 17 (4): 373–4. doi:10.1136/jamia.2010.004507. PMC 2995655. PMID 20595302.
  23. ↑ Clauson KA; Polen HH; Kamel Boulos, MN; Dzenowagis JH (2008). "Scope, completeness, and accuracy of drug information in Wikipedia" (PDF). Annals of Pharmacotherapy. 42 (12): 1814–21. doi:10.1345/aph.1L474. PMID 19017825. S2CID 2072846. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 25 Maart 2009. Besoek op 25 September 2009.
  24. ↑ 24,0 24,1 Reavley, N. J.; MacKinnon, A. J.; Morgan, A. J.; Alvarez-Jimenez, M.; Hetrick, S. E.; Killackey, E.; Nelson, B.; Purcell, R.; Yap, M. B. H.; Jorm, A. F. (2011). "Quality of information sources about mental disorders: A comparison of Wikipedia with centrally controlled web and printed sources". Psychological Medicine. 42 (8): 1753–1762. doi:10.1017/S003329171100287X. hdl:11343/59260. PMID 22166182. S2CID 13329595.
  25. ↑ Giles, J. (2005). "Internet encyclopaedias go head to head: Jimmy Wales' Wikipedia comes close to Britannica in terms of the accuracy of its science entries". Nature. 438 (7070): 900–1. Bibcode:2005Natur.438..900G. doi:10.1038/438900a. PMID 16355180. Die studie (wat nie op sigself eweknie-geëvalueer is nie) is in baie nuusartikels soos hierdie aangehaal: "Wikipedia survives research test". BBC News. BBC. 15 Desember 2005. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 7 Augustus 2012. Besoek op 18 Julie 2006.
  26. ↑ Nature (30 Maart 2006). "Nature's responses to Encyclopaedia Britannica". Nature.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 5 November 2006. Besoek op 19 Maart 2012.
  27. ↑ Fatally Flawed: Refuting the recent study on encyclopedic accuracy by the journal Nature. Geargiveer 9 Julie 2016 op Wayback Machine Encyclopædia Britannica, Maart 2006
  28. ↑ Rajagopalan, M. S.; Khanna, V. K.; Leiter, Y.; Stott, M.; Showalter, T. N.; Dicker, A. P.; Lawrence, Y. R. (2011). "Patient-Oriented Cancer Information on the Internet: A Comparison of Wikipedia and a Professionally Maintained Database". Journal of Oncology Practice. 7 (5): 319–323. doi:10.1200/JOP.2010.000209. PMC 3170066. PMID 22211130.
  29. ↑ Azer, S. A. (2014). "Evaluation of gastroenterology and hepatology articles on Wikipedia". European Journal of Gastroenterology & Hepatology. 26 (2): 155–63. doi:10.1097/MEG.0000000000000003. PMID 24276492. S2CID 7760287.
  30. ↑ Barnett, David (17 Februarie 2018). "Can we trust Wikipedia? 1.4 billion people can't be wrong". The Independent. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 Februarie 2019. Besoek op 15 Julie 2021.
  31. ↑ Mak, Aaron (28 Mei 2019). "Inside the Brutal, Petty War Over Donald Trump's Wikipedia Page". Slate. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 15 Junie 2021. Besoek op 15 Julie 2020.
  32. ↑ Die betroubaarheid daarvan het wydverspreide mediadekking ontvang en verskyn dikwels in populêre kultuur.
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Betroubaarheid_van_Wikipedia&oldid=2676052"