Kompozycja (sztuki wizualne)
Kompozycja – układ elementów zestawionych ze sobą w taki sposób, aby tworzyły one harmonijną całość. Kompozycją określa się również samo dzieło, zawierające połączone ze sobą składniki.
![](https://cdn.statically.io/img/upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/60/Theo_van_Doesburg_Composition_I.jpg/220px-Theo_van_Doesburg_Composition_I.jpg)
Celem kompozycji jest osiągnięcie zamierzonego efektu plastycznego poprzez umiejętne dobranie kolorów, kształtów, proporcji, faktur i położenia przedstawianych elementów, czasem na drodze porządkowania podobnych do siebie składników, a kiedy indziej poprzez zestawianie ich na zasadzie kontrastu. W kompozycji wykorzystuje się też często pewne konstrukcje znane z geometrii takie jak symetria czy złoty podział.
W historii sztuki występowały epoki, które określały bardzo ściśle zasady poprawnej kompozycji. Przykładem mogą być porządki architektury klasycznej. Dzisiejsza sztuka kompozycji, przyjęła pewne ogólne założenia z wcześniejszych epok, ale pozostawia artystom więcej swobody i nie narzuca gotowych rozwiązań.
Elementy kompozycji
edytujDo podstawowych elementów kompozycji należą:
- Linia – jej podstawowym zadaniem jest stanowienie konturu dla przedstawianych obiektów. Gdy jest wyraźna obraz nazywamy linearnym. Linia może też pełnić funkcję dekoracyjną, układać się w ornamenty, motywy florystyczne czy obramowania partii obrazu.
- Kształt/bryła – za ich pomocą konstruowane są przedstawiane obiekty. Pojedyncze formy geometryczne mogą zostać wyeksponowane, tak jak w obrazach kubistycznych, mogą być też ukryte i subtelnie łączone ze sobą, by wiernie odtworzyć rzeczywistość.
- Kolor – to dopełnienie każdego obrazu. Wpływa na nastrój dzieła i jego oddziaływanie na odbiorcę. Kolor jest narzędziem ekspresji autora. Dobór gamy barwnej zależy od fantazji twórcy, jak również przedstawianego tematu, celu dzieła.
- Faktura (struktura) – wybór faktury wynika z użytego medium. W przypadku obrazów wykonywanych tradycyjnymi metodami wiąże się ona bezpośrednio z techniką malarską lub rysunkową, zastosowanym podłożem i środkami zabezpieczającymi obraz. Jeśli chodzi o tworzenie grafiki komputerowej, dobór uzależniony jest wyłącznie od wyobraźni artysty i przeznaczenia dzieła.
- Światłocień – tworzy nastrój dzieła, pozwala wydobyć z niego te fragmenty, na które autor chce zwrócić szczególną uwagę, natomiast mniej istotne partie pomaga ukryć. Ostry kontrast jasnych i ciemnych partii obrazu pogłębia dramatyzm ukazanego tematu, zaś bardziej stonowany światłocień wywołuje wrażenie spokoju.
- Perspektywa – to jeden ze sposobów na pokazanie głębi w obrazie, co ma służyć urealnieniu przedstawianych treści[1].
Rodzaje kompozycji
edytujRodzaje kompozycji wyróżniane są najczęściej na podstawie układu elementów danego dzieła. Wyodrębnić można takie przykłady, jak:
- kompozycja otwarta i kompozycja zamknięta
- kompozycja statyczna i kompozycja dynamiczna
- kompozycja rytmiczna
- kompozycja symetryczna i kompozycja asymetryczna
- kompozycja rzędowa, kompozycja pasowa i kompozycja kulisowa
- kompozycja diagonalna, kompozycja horyzontalna i kompozycja wertykalna
- kompozycja abstrakcyjna i kompozycja realistyczna
- kompozycja dośrodkowa i kompozycja odśrodkowa
Przypisy
edytuj- ↑ Rafał Szamocki: Elementy kompozycji w fotografii. [dostęp 2019-01-17].